Türkiye’de konut sektöründe arz ve talep arasındaki makas giderek açılıyor. Artan nüfusa karşılık yükselen girdi maliyetleri nedeniyle üretimin azalması, finansmana erişim zorluğu ve satılık konut fiyatlarındaki artış sektördeki krizi derinleştiriyor.
Ev sahipliği oranı alarm veriyor
Türkiya Gazetesi’nin haberine göre, Türkiye’de ev sahipliği oranı yüzde 56,02 seviyesinde ölçülürken, bu oran her yıl gerilemeye devam ediyor. Konut arzındaki yetersizlik ve düşen sahiplik oranı, kiralık konutlara olan talebi artırıyor. Artan kiralık talebi de kira fiyatlarını yukarı çekerken durum genel enflasyonu da tetikliyor.
Yıllık üretim 500 bin, talep en zz 700 bin
KONUTDER verilerine göre, Türkiye’de konuta ihtiyaç 700 binin üzerinde kaydedilirken, buna karşılık yılda ortalama 500 bin konut ancak üretiliyor. Bu da her yıl konutta 200 bin açığa işaret ediyor.
Bu noktada sosyal konut projeleri de talebi karşılamakta yetersiz kalıyor. TOKİ’nin bugüne kadar ürettiği toplam konut sayısı yaklaşık 1,5 milyonken, özel sektörle birlikte son 20 yılda toplam üretim 4 milyonu aşmamış durumda. Ancak buna rağmen önümüzdeki 10 yıl içinde arz-talebin dengelenmesi için en az 7 milyon yeni konutun daha üretilmesi gerekiyor.
Sektör seferberlik bekliyor
Türkiye için yılda en az 700 bin konut, İstanbul için ise 122 bin adet konut ihtiyacı bulunuyor. Bu tabloya göre, sektörde bir “konut seferberliği” ihtiyacı giderek artarken, kiralık konut talebinin düşürülmesi, enflasyonun dizginlenmesi, 260 alt sektörün canlandırılması ve ekonomiye doğrudan katkı sağlanması da öne çıkan diğer başlıklar.
Çözüm önerileri arasında Hazine arazilerinin özel sektöre uygun fiyatla sunulması ve üretim tarafında yeni finansman modellerinin geliştirilmesi de dikkat çekiyor. Üretici ve alıcıya kredi kolaylığı sağlanmasının da şart olduğu vurgulanıyor.
İstanbul’un konut açığı katlanarak artıyor
KONUTDER’in PwC Türkiye iş birliğiyle hazırlattığı rapora göre, İstanbul’un 2025–2034 yılları arasında 1 milyon 220 bin yeni konuta ihtiyacı var. Geçtiğimiz yıl bu sayı 1 milyon 230 bin olarak belirlenmişti. Nüfusun 2034’te yüzde 3 artışla 16,2 milyona ulaşması ve hane sayısının yüzde 20 artışla 6 milyona çıkması bekleniyor. Hane halkı küçülüyor, tekil yaşam artıyor. Bu da küçük metrekareli, 1+0 gibi konutlara talebi artırıyor.
Sektör temsilcileri de arzın bu hızla karşılanmasının mümkün olmadığını, müteahhitlik şirketlerinin desteklenmesi gerektiğini, arsa fiyatlarının düşürülerek finansmana erişimin kolaylaştırılmasını istiyor.
Birinci el konut arzı kritik seviyede
KONUTDER, 2023’te sadece 504 bin konut üretildiğini, 2024 sonu için ise 482 bin adet üretim beklendiğini açıkladı. Birkaç yıldır ikinci el stoklarla denge sağlansa da, ikinci el stokun da hızla tükendiği ve birinci el arz eksikliğinin bu stokla telafi edilemeyecek seviyeye geldiği belirtildi.