AFAD verilerine göre Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde, saat 19.53’te 6.1 büyüklüğünde deprem oldu.
İstanbul başta olmak üzere onlarca şehirde de hissedilen deprem sonucu kentte ondan fazla bina yıkıldı. Bir yurttaş ise hayatını kaybetti.
Jeofizik Yüksek Mühendisi Prof. Dr. Ahmet Ercan, depremin ardından herkesin merak ettiği soruları Halk TV’de yanıtladı.
Ercan, şunları söyledi:
“Ege depremleri göçüntülü depremlerdir. Ama Marmara depremleri yanal atımlı depremlerdir. Marmara depremlerinin ana nedeni İran’dan ve keza Arabistan kıtasından Anadolu’nun batıya doğru itilmesi nedeniyle bir yanal kırılma oluşur. Ama Ege bölgesi depremleri bir taraftan bir açılma havzalanması içinde kuzey-güney doğrultusunda ve bir taraftan da yükselme, kendi içinde yükselme olduğu için düşüntülü, yani göçüntülü depremler olur. İkisinin birbiriyle hiçbir ilgisi yoktur. Dolayısıyla Sındırgı’da olan deprem Marmara’da bir deprem yaratmaz. Şu anda Sındırgı’nın, Sındırgı’da olan olayla İstanbul’daki depremi erkenin erkene çekilmemiştir. Öyle bir kaygı yoktur. İstanbullular rahat olsun.
“BENİM İÇİN ÇOK BÜYÜK ŞAŞIRTICI OLUR”
Burada Sındırgı kırığının boyu 150 kilometre olsa da 6,1’lik depremin yırttığı kesim sadece 15 kilometredir. Yani 150 kilometreyi yırtmadı. Sadece 15 kilometreyi yırttı. 6,1’lik bir enerji çıktı buradan. Dolayısıyla burada Sındırgı’da daha büyük bir deprem olursa eğer benim için çok büyük şaşırtıcı olur. Sındırgı’da son olan deprem 1969 yılında yine 6,1 olarak gerçekleşmiştir. Ve son bir hafta 10 gündür Sındırgı öncü, öncü depremleri üretmeye başladı. Ve jeofizik mühendisleri olarak bizler Sındırgı’dan kuşkulanmaya başladık. Buradaki beklenen deprem yine 6,1, en çok 6,2 büyüklüğünde bir deprem bekliyorduk burada. 6,1 oldu. Bu bizim beklentimizin dışında bir deprem değildir. Dolayısıyla bir yerde bir deprem olduktan sonra arkasından daha büyük bir deprem gelebilir mi sözünü şu anda jeofizik bilimi söyleyemiyor. Ancak ben Türkiye’nin 56 yıldır en uzun yaşanmış deprem bilimcisiyim. Dolayısıyla deneyimlerime bağlı olarak Sındırgı’da ya da Balıkesir’in içinde daha büyük bir deprem beklemiyorum.
“BALIKESİR HEM MARMARA HEM DE EGE DEPREMLERİNDEN ETKİLENİR”
Sındırgı, Türkçe anlamıyla çok kırıklı yer demek. Yani yerin çok kırıldığı yere Sındırgı denir. Balıkesir de depremi çok olduğu yer demek. Ama Balıkesir’in içinde olan bugüne kadar en büyük deprem 6.2’dir, 6.4’tür. O da 1829 yılında olmuştur. Ondan beri Balıkesir’de daha büyük bir deprem görülmemektedir. Ama Balıkesir büyük bir il. Kuzeyde Bandırma, Erdek’ten ta güneyde Sındırgı’ya kadar uzanıyor. Hem Marmara bölgesi depremlerinden etkilenir Balıkesir ili, hem de Ege bölgesi depremlerinden etkilenen ender illerimizden bir tanesidir. Mesela Biga bu deprem bölgesidir. Ayvalık, İvrindi, keza Bergama bölümleri yine birinci derece deprem bölgeleridir.
“HALKIMIZI UYARIYORUM, ÖYLE BİR YAPIDAN, ÖYLE BİR YAPIYA YERLEŞMESİN”
Yani Sındırgı’daki depremde 6,1’lik depremin dört tane evi yıkmaması gerekiyordu. Ama yıkan yapılara baktığımız zaman, sağlam betonarme yapılar değil ve 2007’de çıkan deprem yönetmeliğini sağlamıyor. Kaldı ki deprem olmadan önceki fotoğrafını gördüğümde bir eczane var alt katta. Ve tamamen bu eczane duvarları kaldırmış, hepsini cama dönüştürmüş. Tamamen zayıf kolonlar üzerinde duran, biz buna yumuşak kat diyoruz, çünkü deprem vurduğu zaman en büyük gücünü giriş katına vurur. Yani toprak katına vurur. Dolayısıyla toprak katı en büyük yük altında olduğu için en sağlam yer olması gerekiyor. Ama maalesef bizim Türkiye’deki konutların çoğunda, çok çok para kazanalım diye konutların altında dükkan yapıyorlar. Konutların altında dükkan varsa halkımıza uyarıyorum, öyle bir yapıdan, öyle bir yapıya yerleşmesin. Bir daire satın almasın. Onlar depremde öncelikli yıkılacak yerlerdir. Kimi yerlerde, mesela Aydın’da, İzmir’de ise çok kötü bir gelenek var. Aynı, burada göstermiş olduğunuz yapıda olduğu gibi giriş katlarına garaj olarak veriyorlar. Giriş katı garaj olmaz. Ben bunu Büyükşehir belediyelerine defalarca uyardım. Bunu düzelteceklerini söylediler ama bu halen devam ediyor. Özellikle Aydın’da devam ediyor, onu söylemem gerekir. Aydın ve İzmir’de devam ediyor. Bunu derhal durdursunlar.
“YIKILAN YAPILARIN ALTINDAN SADECE YOKSULLARIN ÇIKTIĞINI GÖRDÜM”
Bugüne kadar 56 yıllık çalışmalarımda, ben depremde yıkılan yapıların altından sadece yoksulların çıktığını gördüm. Sadece yoksulların. Dolayısıyla deprem bir ekonomik sorundur. Sevgili kardeşim, ekonomik sorundur. Bu ülkenin ekonomisini düzeltmedikçe ve kişisel geçim sıkıntısı oldukça, depremler kaderdir derler. Kader değildir depremler. Eğer bir ülke iyi yönetiliyorsa ve ekonomik sıkıntıları yoksa, üretiyorsa, kişi başına düşen gelir düzeyi yüksek ise depremler olur ama kimse ölmez. Dolayısıyla bir Amerika ve bir Japonya mucizesi yoktur. Amerika ve Japonya mucizesi ekonomisinin güçlü olmasından kaynaklanır. Dolayısıyla bir Japon’un en az geliri yıllık 45.000 dolar iken Türkiye’de bu gelir düzeyi sadece 9.500 dolardır. Dolayısıyla sıkıntı ne o evde ne bu evdedir. Sıkıntı ülke ekonomisinin zayıflığından kaynaklanır ve kişisel gelirin iyi olmamasından kaynaklanır.
“DEPREMLERİN YIKIMLARININ NEDENİ ÜLKE EKONOMİSİNİN GÜÇSÜZLEŞMESİ DÜŞÜKLÜĞÜDÜR”
Şu andaki koşullarda Türkiye’de bir kişinin yapısının depremden yıkılmaması için en az aylığın, yani halk buna argocasıyla asgari ücret diye söylüyor, en az aylığın 75.000 TL olması gerekir. Oysa şu anda en az aylık 24.000 liradır. Bunun yanı sıra emeklilerin aldığı para sadece 10 ile 14.000 liradır. 10 ila 14.000 lira emekli aylığı ve en az ücret eğer 14.000 liraysa depremin adı yıkım ve ölümdür. Bakın gerçek neden budur. Ben bir deprem bilimciyim. Ama şu andaki Türkiye’deki depremlerin yıkımlarının nedeni ülke ekonomisinin güçsüzleşmesi ve bireysel gelirin düşüklüğüdür. Şimdi biz bu yapıları incelemiş olsak dahi, bu yapının yıkılması gerektiğini veyahut güçlendirilmesi gerektiğini söylesek dahi, geçim sıkıntısı çeken bir kişinin bu yapıları nasıl güçlendirebileceğini bana söyleyebilir misiniz?
Ama şimdi ben yaraya neşter vurmaya çalışıyorum. Siz diyorsunuz ki bu işler müteahhitlerindir, doğru. Sizin dediğiniz de doğru. Ama ana konu ekonomidir, ekonomi, ekonomi. Ekonominin olmadığı bir yerde, ekonominin güçlü olmadığı bir yerde ne hukuk vardır, ne adalet vardır, ne hak vardır. Dolayısıyla, yani ben ne kadar daha yaşayacağımı bilemiyorum ama Türkiye’de ekonomi düzeltilmedikçe deprem sorununu biz sizle daha çok konuşuruz. Ve deprem bölgelerine biz gideriz, daha sonra siyasetçiler gelir. Ne yapalım? Deprem takdir-i ilahidir, devletimiz büyüktür, yaralarımız sarılacaktır hikayesini hep söylerler giderler. Ben 56 yıldır siyasilerden hep bunu, hep bunu duydum. Dolayısıyla siyasiler kimdir? Ülkeyi yöneten insanlardır. Siyasiler kimdir? Belediyeleri yöneten kişilerdir. Dolayısıyla sıkıntı buradadır sevgili kardeşim.
“HENÜZ 5,1 5,2’LİK BİR ARTÇI DEPREM OLMADI, BELKİ BU AKŞAM, BELKİ BU HAFTA İÇİNDE BEKLİYORUZ”
Bir ana depremden sonra eğer gerginliğin tamamı boşalmamışsa, artçı depremlerle kalan gerginlik boşanmaya başlar. Henüz 5,1 5,2’lik bir artçı deprem olmadı. Belki bu akşam, belki bu hafta içinde bu büyükte bir deprem görünecektir. Artçı depremler sürecek midir? Artçı depremler en az iki hafta yoğun olarak ve azalarak sürecektir. Ama bunu söylemek biraz çekinceli olsa da ben bunun arkasından 6,1’i geçebilecek bir deprem beklemiyorum. Ama bunu söylemek şu an mümkün değil. Ben deneyimlerime bağlı olarak bunları söylüyorum. Hani deprem bilimciler de bir de “ben bu depremi söylemiştim” yarışı içine giriyorlar. Depremi söylesen ne olur, söylemesen ne olur? Çünkü biz deprem bilimciler nerelerde deprem olacağını ve hangi büyükte deprem olacağını biliriz ama bilmemiz yetmiyor ki, biz zamanını bilmeyiz.
“SAĞLAM YAPIDA OTURMAK İÇİN KİŞİSEL GELİRİN YÜKSEK OLMASI GEREKİYOR”
Zamanını bilsen ne olur? İnsanların kaçmasını sağlayabilirsin. Yani can güvenliğini sağlarsın ama mal güvenliğini sağlayamazsın. Şimdi dolayısıyla Aristo mantığıyla düşünmek gerekiyor. Sağlam yerde sağlam yapı yapacaksın kardeşim. Sağlam yerde sağlam yapın olacak. Sağlam yerde sağlam yapıda oturacaksın. Sağlam yerde sağlam yapı yapmak, sağlam yerde sağlam yapıda oturmak için de kişisel gelirin yüksek olması gerekiyor. Yani bu iş ekonomiye dayanıyor. Yani düşünün en çok ölüm Pakistan’da oluyor, Afganistan’da oluyor, İran’da oluyor, Türkiye’de oluyor, Endonezya’da oluyor. Bu ülkelerin ortak yanı ne? Bu ülkelerin ortak yanı ekonomi ve yetkin bir yönetim. Sıkıntı burada. Biz bunları konuşmuyoruz, hep fay geldi, fay gitti. Ben bunu bildiydim, şöyleydim, hep böyle uydurup orta sahada top gezdiriyoruz. Ama yaraya neşter sürmüyoruz yani. Yani neşterle yarayı sürmüyoruz. Önemli olan konu bu.”