Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, “Tek Kullanımlık Deniz Çöpleriyle Mücadele Yol Haritası“nın hazırlandığını bildirdi.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü’nün literatür taramaları, düzenlenen çalıştaylar, kurumsal anket ve TÜİK tarafından gerçekleştirilen kamuoyu anketi sonuçlarına dayanarak hazırladığı eylem planında 22 kamu kurum ve kuruluşu kapsayacak, 44 eylem yer alıyor.
Yol haritasıyla tek kullanımlık plastiklerin geri dönüşümle üretilmesinin yaygınlaştırılması, aynı zamanda tüketiminin azaltılmasına yönelik adımların hayata geçirilmesi sağlanacağı belirtilen açıklamada, mikroplastikler de dahil olmak üzere ekosisteme deniz çöpü girdilerini azaltmak, deniz ve kıyı ekosistemleri üzerindeki deniz çöpü baskısını hafifletmek için izlenecek adımlar belirlendiği aktarıldı.
Bu kapsamda, yol haritasında plastik sektöründen başlanarak üretim ve kullanımda kısıtlamalar ile çevre dostu alternatiflerin yaygınlaştırılmasını sağlayacak yasal düzenlemeleri de içeren eylem adımları sıralandı.
Kısa vadede tek kullanımlık plastik ürünleri kısıtlama
Açıklamada, ilk etapta 2025-2027 yıllarını kapsayan kısa vadeli eylem planı hayata geçirileceği belirtildi.
Bu kapsamda, “Ulusal Plastik Stratejisi ve Eylem Planı” hazırlanıp, tek kullanımlık plastiklere yönelik mevzuat hazırlanacak.
Listelenecek tek kullanımlık plastik ürünlerin kısıtlanması ve yasaklanması, gıda ambalajları ve içecek kapları için tüketimin azaltılmasına yönelik mevzuat çalışması yürütülecek. Ücrete Dayalı Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) planları belirlenecek.
Plastik sektörünün üretim aşamasında sorumluluklarını yerine getirmekle yükümlü olacağı belirten açıklamada, yine üretim aşamasında geri dönüştürülmüş plastik ham maddeyle içecek kapları ve şişeler için özel tasarımlar oluşturulup otel, restoran ve kafe gibi hizmet sağlayan tesisler ile turizm sektörlerinde sürdürülebilir, yeniden kullanılabilir, doldurulabilir alternatiflerin yaygınlaştırılması sağlanacağı kaydedildi.
Bununla birlikte tek kullanımlık plastikler ve etkileri konusunda kamu bilincini geliştirmek amacıyla her yaşa her kesime hitap eden farkındalık ve bilinçlendirme faaliyetleri, iletişim kampanyaları kamu, özel sektör, endüstri ve STK’ların iş birliğiyle oluşturulacak.
Orta vadede ambalaj atıklarının kontrolünde AB kriterlerine uyum
Orta vadeli eylem planın ise 2028-2032 yıllarını kapsayacağını aktarılan açıklamada, bu aşamada “Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği“nin AB düzenlemelerine uyumlu olarak revize edileceği, pet şişelerin ayrı toplanma oranının yüzde 77‘ye ardından yüzde 90’a çıkarılması hedefleniyor.
Orta vadeli eylem planı kapsamında içecek kapları, tekli ürünler, ıslak mendiller ve tütün ürünleri için etiketleme zorunluluğu getirilip, tek kullanımlık plastik etkileri ve yeniden kullanılabilir alternatifler konusunda bilinçlendirme faaliyetleri yürütülecek.
Bu kapsamda, mikroplastik kaynaklarının haritalanması, izlenmesi ve denizler için izleme programı geliştirilmesi, etkili azaltma önlemleri oluşturmak amacıyla kara ve deniz kökenli kaynaklardan salınan mikroplastik miktarının tespit edilmesi, düzenli izlenmesi ve sıcak noktaların bölgesel haritalandırılması sağlanacak.
Öte yandan kamu kurumlarında, akademide, özel sektörde ve STK’larda mikroplastikler konusunda kurumsal ve teknik kapasitenin geliştirilmesi için çalışmalar yürütülecek.
Uzun vadede “tek kullanımlıklar” yerine “yeşil alternatif” hedefi
Uzun vadeli eylem planının ise 2033 ve sonrasını kapsayacak şekilde hazırlandığı belirtilen açıklamada, yeniden kullanım ve doldurma gibi döngüsel iş modellerinin yaygınlaştırılmasının sağlanacağı kaydedildi.
Bu kapsamda, biyobozunurluk ve kompostlanabilirlik test kapasitesi uluslararası standartlara uygun hale getirilip, tek kullanımlık plastik alternatiflerinin yeniden kullanılabilir, doldurulabilir olarak tasarımı, geri dönüştürülmüş alternatif malzeme kullanımı için araştırma-geliştirme ve ürün-geliştirme desteği sağlanarak 12’inci Kalkınma Planı’nda bahsi geçen Yeşil Kamu Alım Stratejileri’ne satın alımlarda mikroplastiklerin kısıtlanmasına yönelik kriterler eklenecek.
Mikroboncuk içeren dudak ürünleri, tırnak ürünleri ve makyaj ürünlerinin yasaklanması için yasal düzenleme çalışmaları hazırlanan eylem planı içeriğinde yer alacak.
Uzun vade planıyla “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği” izleme parametreleri arasına mikroplastiklerin eklenmesi ve AB mevzuatı ile uyumlu olacak şekilde güncellenmesi için yasal alt yapı hazırlanacak. Evsel ve kentsel arıtma çamurlarında mikroplastiklerin izlenmesi için yasal düzenleme yapılması sağlanacak.
“Tek değil sürdürülebilir üretim diyoruz”
Bakan Kurum da Next Sosyal’deki hesabından konuya ilişkin yaptığı paylaşımda, yol haritasının hazırlandığını belirterek, şu ifadeleri kullandı:
“Sıfır atık vizyonumuzla tarihi bir adımı daha atıyoruz. Tek kullanımlık plastiklerde kısıtlamaya gidiyor. Denizlere ve ekosisteme sahip çıkıyoruz. Sektörü döngüsel ekonomiye yönlendirip ‘tek’ değil sürdürülebilir üretim diyoruz. Depozito Sistemi gibi uygulamalarla destekleyeceğimiz ‘Tek Kullanımlık Plastikler, Deniz Çöpleri ve Mikroplastikler Yol Haritamız’ hayırlı olsun.”