Rekor sıcaklıkların etkisindeki ABD ve Kanada’nın batı kesimleri, her yıl görülen yangın sezonuna bu yıl tehlikeli koşullar altında girdi.
Bu yılki orman yangınlarının geçen yıllara göre daha yıkıcı ve şiddetli olma ihtimali bir hayli yüksek. Uzmanlar da bu yıl yaşanacak yangınların tehlikesi konusunda uyarılarda bulunuyor.
Kırsal alanlardaki kontrol edilemeyen yangınlarla ilgili çalışmalar yapan Alberta Üniversitesi’nden Dr. Mike Flannigan, yangınların üç temel zemini olduğunu söylüyor:
- Yakıt
- İnsan kaynaklı ya da yıldırım sonucu tutuşma
- Sıcak, kuru ve rüzgarlı hava koşulları
Flannigan, “Günden güne koşullar değişebiliyor ancak Kanada ve ABD’nin batısında görülen olağanüstü kuraklık, yangın potansiyelinin doruğa çıkmasına neden oluyor” diyor.
ABD Kuraklık İzleme verilerine göre, ülkenin yarısı farklı düzeylerde olmak üzere kuraklığın etkisi altında. Batı eyaletlerindeyse kuraklık “olağanüstü” düzeye yükseliyor.
BBCBu yıl Haziran ayında Kanada’nın batısında sıcaklıklar tüm zamanların rekorunu kırdı. British Columbia bölgesindeki Lytton yerleşiminde 49,6 santigrat derecelik sıcaklıklar kaydedildi.
Bu durum bir dizi orman yangınını tetikledi ve yılın bu zamanlarına göre şimdiye kadar görülmeyen genişlikte alan kül oldu.
ABD’nin batısında da benzer bir tablo hakim.
Bu yıl yüksek sıcaklıklar nedeniyle dağ tepelerinde kar örtüsünün bulunmaması da endişe yaratıyor. Kar örtüsü, genellikle yangınlara karşı bariyer görevi görüyor ve kuraklık şartlarını hafifletiyor.
Uzmanlar bu durumun yangınlara davetiye çıkardığı uyarısını yapıyor.
Yangın sezonu normalde ABD’nin güneybatısında Arizona gibi eyaletlerde başlar. Yaz sonlarında ise California ve ardından Oregon ve Washington gibi kuzey bölgelere doğru devam eder.
Bu yıl ise ABD’deki yangın sezonunun çok daha erken başladığının işaretleri var.
Şimdiye kadar yangınlar nasıl seyretti?
Arizona’da bu yıl yanan toplam arazi alanı, 2018 ve 2019’u geride bıraktı. Geçen yıl, 2011 hariç son 10 yılın en büyük yangını kaydedilmişti.
California’da ise 2020’nin aynı dönemine göre bu yıl 17 bin hektar daha fazla alan yandı. Geçen yıl 1 milyon 600 bin hektardan daha fazla alan yanmıştı. Bu alan, eyalet tarihinde bir rekor.
ABD’nin batı kıyısında geçtiğimiz yıl görülen devasa yangınlara henüz rastlanmadı ancak olağanüstü kuraklık şartlarında büyük yangınların tekrarlanmasından korkuluyor.
ABD genelinde, yangınlarla kül olan toplam arazilerin sayısında ciddi artış gözlemlenebiliyor.
Kanada’da ise yanan alanlarda yıldan yıla ciddi artış görülmekle birlikte, 10 yıllık ortalamayı ele alan araştırmalar geçtiğimiz 10 yılın kaygı verici bir yükselişe sahne olduğunu ortaya koyuyor.
Dr. Flannigan, 1960-70’lerde 1 milyon hektar düzeyinde olan yangın alanının bugün 2,6 milyon hektara ulaştığını kaydediyor.
Kanada’da yılın bu zamanına kadar yanan alanlar, 10 yıllık ortalamanın üzerinde. British Columbia bölgesinde ise şimdiden 90 bin hektar alan kül oldu.
Flannigan, “British Columbia’da yangın sezonu Temmuz ortasında başlardı, Ağustos’u ve Eylül başını kapsardı. Bu yıl ise bu genişlikte ve yoğunlukta yangınlar oldukça erken başladı” diyor.
İklim değişikliği, yangınların artışına neden oldu mu?
ABD ve Kanada’da yıldırım düşmeleri, insan faaliyetleriyle kıyaslandığında yangınlara daha çok neden oluyor.
Ancak bilim insanları, iklim değişikliğinin, daha yoğun ve daha uzun süren yangın sezonlarının ortaya çıkmasında etkili olduğu görüşünde. Sıcaklığın yüksekliği ve daha kuru iklim şartları, bunun öncelikli nedenlerinden.
Dr. Flannigan, “Daha sıcak hava, daha çok yıldırım ve daha uzun yangın sezonları demek. Ortalama olarak daha çok yangın göreceğiz ve yangınlarla yaşamayı öğrenmemiz gerekecek” diyor.
Tek tek her doğa olayını küresel ısınma ile ilişkilendirmek pek doğru olmasa da, iklim araştırmacıları Kanada ve ABD’deki yüksek sıcaklıkların “iklim değişikliği olmadan görülemeyeceği” konusunda hemfikir.
Jack Goodman ve Jake Horton bildirdi.