Küresel ticaretin yüzde 80’inden fazlasını kolaylaştıran nakliye, tsunami tehdidi altında. Küresel liman ağında yaşanan kesintiler, ciddi ekonomik kayıplara neden oluyor. 2011 yılında Tohoku tsunamisinin liman tesislerine ve gemilerine verdiği zarar yaklaşık 12 milyar dolar olarak hesaplanmıştı. Sonrasında gelen liman kesintileri ise deniz ticaretinde günlük yaklaşık 3.4 milyar dolar kayba neden oldu. Fakat tüm bu zarara ve risklere rağmen, tsunamiler liman sermaye planlamasında veya yapısal tasarımda nadiren dikkate alınıyor.
Bir tsunaminin Güney Çin Denizi’ndeki nakliye yollarına neden olabileceği dalga etkisini inceleyen bir araştırma grubu 104 tsunami simülasyonu gerçekleştirdi. Ve yapılan gözlem sonucu kısmen tsunamilerin seyrek meydana gelmesinden ve potansiyel riskleri ölçmek için sağlam yöntemlerin eksikliğinden kaynaklandığı belirtildi. Bu nedenle bir grup araştırmacı, limanlar ve küresel liman ağı için tsunami riskini değerlendirmek için çerçeve önerisinde bulundu.
Çerçeve, liman kesintilerinin neden olduğu ticaretteki potansiyel ekonomik kayıpları tahmin etti. Bunun yanı sıra fiziksel hasardan doğrudan etkilenmeyen nakliye rotaları ve limanlar için sonuçlar da dahil olmak üzere küresel liman ağı üzerinde yaratacağı dalga etkisini analiz etti.
Çalışmaya, Tohoku Üniversitesi Uluslararası Afet Bilimi Araştırma Enstitüsü’nde (IRIDeS) doktora sonrası araştırmacı olarak çalışan Constance Chua liderlik etti ve Nanyang Teknoloji Üniversitesi’nden Profesör Fumihiko Imamura, Doçent Anawat Suppasri ve Profesör Adam Switzer’in desteğini aldı.
Gelecek tsunami koşulları incelendi
Araştırmaya ilişkin konuşan Constance Chua, “Çerçevemizi Güney Çin Denizi’ne uyguladık ve Manila Çukuru boyunca bir kırılmanın tetiklediği olası bir tsunami senaryosuna odaklandık. Ayrıca gelecekteki deniz seviyesi artışları altındaki tsunami koşullarını da dahil ettik” dedi.
Çalışmada, Asya’daki deniz seviyesi yükselme modellemesi konusunda uzmanlaşmış Singapur Dünya Gözlemevi’nde jeofizikçi olan Dr. Tanghua Li; Çin Bilimler Akademisi’nde Manila Çukuru’nda tektonik jeodezi uzmanı olan Araştırma Profesörü Qiang Qiu; ve Sun Yat-sen Üniversitesi’nden tsunami modelleme uzmanı Profesör Linlin Li yer aldı. Her uzman, farklı tehlike bileşenleri hakkında en son bilgi ve modelleri katkıda bulunarak, geniş bir faktör tabanının dikkate alınmasını sağladı ve böylece mümkün olduğunca gerçeği yansıtan senaryolar oluşturuldu.
Bazı limanlar daha hassas
Çalışma, Manila Çukuru tsunamisinin günümüz deniz seviyesi koşullarında 11 uluslararası limana ve 2100 yılına kadar 15 limana kadar hasar verebileceğini buldu. Buna göre en ciddi hasar gören yerlerde liman kapanışlarının 200 günden fazla sürebileceği belirtildi. Öte yandan, kapanışın uzunluğunun her zaman en büyük ekonomik kayba dönüşmediği görüldü. İncelemeler, yıllık kargo miktarı daha yüksek olan limanların ekonomik hasara karşı daha hassas olduğunu gösterirken, Hong Kong, Manila ve Kaohsiung limanları tüm senaryolarda en yüksek ticaret kayıplarını yaşadı.
Çok daha büyük tsunamiler yaşanacak
Manila Trench tsunamisinin küresel ticaret üzerinde 2004 Hint Okyanusu tsunamisi ve 2011 Tohoku tsunamisi gibi geçmiş olaylardan daha büyük yankılara sahip olabileceğini belirten araştırmacı Constance Chua, “Güney Çin, en yoğun limanlardan ve deniz yollarından bazılarını barındırdığından, kesintiye uğrayan nakliye rotalarının sayısı önceki tsunami olaylarını çok aşacaktır. Etkilere yeterince önem verilmemesi göz önüne alındığında, çalışmamız paydaşların bu tür olaylara hazırlanmasına yardımcı olabilir” dedi.