2013 yılından itibaren devlet elektrik tedariği dağıtımı işinden tamamen çekildi ve bu hizmet tamamen özel şirketler tarafından yapılır hale geldi. Ancak birçok kişi bundan habersiz. Elektriği devletten aldığını düşünen tüketiciler ise elektrik piyasasının serbestleştiğini ve tedarik şirketlerini değiştirebilme hakları olduğunu bilmiyor. Tedarikçi değiştirmeyenler ise tasarruftan mahrum kalıyor.
Türkiye’de 2001 yılından beri elektrik tedarikçisi değiştirilebiliyor. Başlarda fabrikalar gibi elektrik harcaması çok yüksek olan tüketiciler değiştirebilirken fatura alt limit gittikçe düşürüldü ve 2013 yılı itibariyle ev kullanımı için de tedarikçi değiştirilebilir hale geldi. Aynı yıl tüm elektrik dağıtım şirketlerinin de özelleştirilmesinin tamamlanmasıyla sektörde serbestleşme tamamlandı. Böylelikle tüketicilerin tamamı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi özel şirketlerin portföyüne aktarılmış oldu.
2019 yılında tedarikçi değiştirmede mesafeli sözleşme uygulamasına da geçilmesiyle tüketiciler için tedarikçi değişikliği süreci oldukça kolay hale gelirken, potansiyel tasarruf tutarları da bir hayli artmış oldu. Kullanıcılar elektrik tedarikçileri arasından kendisine en uygun olanı seçip daha ucuz bir fiyattan elektrik kullanabiliyor. Ancak bundan birçok tüketicinin haberi yok. Pek çok tüketici hala elektrik dağıtım şirketlerinin elektrik tedariği sağladığını ve bu firmaların devlete ait olduğunu düşünüyor. Ancak elektrik dağıtım şirketlerinin tamamı özel şirketler haline getirilirken elektrik tedarik işi de elektrik şirketleri (elektrik tedarikçileri) tarafından yapılıyor. Bu şekilde devletin yalnızca denetleyici/düzenleyici rolünü üstlenmesi sektörün özelleşmesini ve bu şekilde fiyatların düşerek hizmet kalitesinin artmasını sağladı.
Şimdiye kadar 5 milyona yakın tüketici tedarikçi değiştirdi
Elektrik tedarikçileri karşılaştırma ve değiştirme internet sitesi EnCazip’in derlediği verilere göre Türkiye’deki toplam elektrik tüketicisi sayısı 45 milyon civarında. Sektörün açıldığı günden beri elektrik tedarikçisi değiştirme rekoru 4,7 milyon serbest tüketici sayacının bulunduğu 2017 yılının Kasım ayında kırıldı, aynı dönem için serbest tüketici sayısı ise 10 Milyon dolaylarındaydı. Bu tarihten sonra elektrik piyasasının içine girdiği koşullardan dolayı elektrik şirketleri satış yapamaz hale geldi ve tedarikçi değiştiren tüketicilerin sayısında hızlı bir düşüş oldu ve 2019 yılının Eylül ayında bu rakam 204 bine kadar geriledi.
Bu verilere göre toplam tüketicilerin çok azı elektrik tedarikçisini değiştirirken, elektrik tedarikçisini değiştirme hakkını elde etmiş olmasına rağmen bu hakkını kullanmayan tüketicilerin oranının düşük olduğu gözlendi. Bunun en büyük nedeni ise ulusal tarifeler yüzünden karsız hale gelen elektrik şirketlerinin tüketicilere satış yapamamış olması olarak öne çıktı. Ancak çok yakın zamanda elektrik fiyatlarının zamlanmış olması ile özellikle Kasım ayından itibaren ciddi sayıda tüketicinin tedarikçi değiştirerek zamlardan etkilenmeyeceği öngörülüyor.
Düzenlemeler rekabetin önünü açtı kazanan tüketici olacak
EnCazip’in kurucusu Çağada Kırım, konuyla ilgili şu yorumlarda bulunuyor: “Tüketicilerin önemli bir çoğunluğu piyasanın serbestleştiğinin farkında değil, dolayısıyla elektrik fiyatları yükselince devlet zam yapmış algısı nedeniyle her zaman çok tepki oluyor. Herkes az para harcamak ister, ucuz elektrik kullanmak ister. Ancak fiyatların piyasa dinamiği ile belirlenmesi gerektiğini aksi halde ticarette bir tarafın zarar edeceğini ve de bu durumun da sürdürülebilir olmayacağını akıldan çıkartmamak gerekir. Zira en pahalı elektrik, olmayan elektriktir. Ancak düzenleyici kurumlar tarafından yapılan düzenlemeler sayesinde artık piyasa çok daha serbest bir hale gelmiş durumda ve elektriğe zam gelse dahi tüketiciler kolayca tedarikçi değiştirip olası zamlardan etkilenmeyecek konumda. Piyasanın serbest olması ve fiyatlandırmanın hakkaniyetli yapılması tüm tarafların lehine. Unutmamak gerekir ki rekabetin olduğu sektörlerde kazanan daima tüketici olmuştur.”