Tanımı toplumdan topluma değişen ekonomik özgürlük kavramı, temelde bir toplumdaki bireylerin emeklerini, hizmetlerini ve mallarını istedikleri gibi alıp satmasını öngörüyor. Ekonomik özgürlüğün olduğu bir toplumda hükûmete düşen en temel görev, kişilerin can ve mal güvenliğinin sağlanması iken, kişiler arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesi için de tarafsız, güvenilir bir hukuk sistemine ihtiyaç duyulmaktadır.
Toplumda istenen bu temel şartlar karşılandığında, kişiler, sahip olduklarını nasıl harcayacaklarına istedikleri gibi karar verebileceklerdir. Ekonomik özgürlüğün yüksek olduğu ülkelerde daha yüksek büyüme oranına, ortalama gelire ve uzun ortalama yaşam sürelerine sahip oldukları görülebilmektedir. Türkiye, ekonomik özgürlük sınıflandırmasında bugüne kadar ‘kısmen özgür’ ülkeler arasında yer alırken, bugün durumun daha da olumsuzlaştığını gösteren bir haber geldi.
Türkiye, artık ‘kısmen özgür’ değil, ‘çoğunlukla özgür olmayan’ ülkeler arasına katıldı:
Washington merkezli The Heritage Foundation, 2022 Ekonomik Özgürlük Raporu’nu güncelledi. Bu güncellemeyle birlikte Türkiye, geçtiğimiz yıl 76. sırada yer aldığı Ekonomik Özgürlük Ligi’nde bu yıl 107. sıraya düştü. Bununla birlikte Türkiye, ‘kısmen özgür’ ülkeler arasından çıkartıldı ve ‘çoğunlukla özgür olmayan’ ülkeler grubuna alındı. Hazırlanan raporda Türkiye için şu ifadeler kullanıldı:
“Türkiye ekonomisi son beş yılda ekonomik özgürlüğünü kaybetti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın partisi İslamcı bir gündem izledi ve demokrasiyi aşındırdı. Ülke, ‘çoğunlukla özgür olmayan’ kategorisine düştü.”
Türkiye’nin ekonomik özgürlüğünün neden bozulduğuna dair ipuçları da raporda kendisini gösterdi. Buna göre, mali sağlıktaki bozulma, kamunun güvenilirliği ve hukukun üstünlüğü puanlarındaki keskin düşüş, Türkiye’nin ortalama notunun düşmesine neden oldu. Türkiye, 100 üzerinden 56,9 puan aldı ve hem küresel hem de bölge ortalamasının altına geriledi.
Türkiye’nin bulunduğu 10 ülkelik sıralama şu şekilde:
103. Karadağ
104. Togo
105. Ruanda
106. Kamboçya
107. Türkiye
108. Oman
109. Belize
110. Solomon Adaları
111. Fiji
112. Güney Afrika
Özgür ülkeler:
- Singapur – 84,4
- İsviçre – 84,2
- İrlanda – 82
- Yeni Zelanda – 80,6
- Lüksemburg – 80,6
- Tayvan – 80,1
- Estonya – 80
Özgür olmayan ülkeler:
177. Kuzey Kore – 3
176. Venezuela – 24,8
175. Küba – 29,5
174. Sudan – 32
173. Zimbabwe – 33,1