Persona Non Grata, Latince bir terim olmakla birlikte dilimize İstenmeyen Adam olarak çevrilmiştir. Hakkında Persona Non Grata ilan edilen kişi, bu karar kaldırılana kadar o ülkede ikamet edemiyor, ülkeye giriş yapamıyor ve en kısa zamanda ülkeyi terk etmesi isteniliyor.
Viyana Sözleşmesi’nin ilgili maddelerine dayanarak alınan Persona Non Grata kararı, dokunulmazlık hakkı bulunan diplomatlar için verilebilecek en ağır cezadır ve devletler arası ilişkilere zarar verdiği için son çare olarak kullanılan bir karardır. Ayrıca sadece diplomatlara değil, herhangi bir kişi hakkında da Persona Non Grata kararı verilebiliyor.
Gündemimizdeki Persona Non Grata’nın hikayesi
17 Ekim 2017 tarihinden beri tutuklu bulunan iş insanı Osman Kavala hakkında AİHM’nin verdiği kararın uygulanarak tahliye edilmesi yönünde ABD, Almanya, Fransa, Hollanda, İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka, Kanada ve Yeni Zelanda’nın Ankara Büyükelçileri ortak bir bildiri yayımlamıştı. Bu bildiri başta Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere bazı kesimlerce yargıya müdahale olarak yorumlandı ve 10 büyükelçi hakkında Persona Non Grata kararı talimatı verildiği açıklandı. Bu açıklamanın ardından dolarda ciddi bir tırmanış başladı.
İlerleyen günlerde bizleri neler bekliyor?
Türkiye’nin Persona Non Grata ilan ettiği diplomatlar için bağlı oldukları ülkelerden Tit For Tat, yani misilleme hamlesi gelebilir. Persona Non Grata’nın uygulanması halinde, adı geçen on ülkedeki diplomatlarımız hakkında Persona Non Grata ilan edileceği tahmin edilmektedir.
Hakkında Persona Non Grata ilan edilen diplomat, eğer ülkeden ayrılmaz ise bu kez daha sancılı bir süreç başlıyor. Çünkü yasalar gereği ülkelerin topraklarındaki elçilik ve konsolosluk binalarının dokunulmazlık hakkı var. Yani kolluk kuvvetlerinin konsolosluk binalarına girip bu diplomatları zorla çıkarma yetkisi yok. Eğer böyle bir şey söz konusu olursa; bu siyasi olarak o devleti işgal etmek anlamına geliyor ve bu da tahmin edeceğiniz üzere hiç hoş sonuçlar doğurmaz.
Yakın tarihteki Persona Non Grata kararları
Ülkemizin aldığı ilk Persona Non Grata kararı günümüzdeki karar değil. Türkiye daha önce birkaç kez daha Persona Non Grata kararı almıştı. Ülkemizdeki ve dünyadaki en ünlü Persona Non Grata kararları şunlardır;
- 2013 yılında Mısır, Türkiye’nin Kahire Büyükelçisi hakkında Persona Non Grata ilan etmiş ve Türkiye de karşılık olarak Mısır’ın Ankara Büyükelçisi hakkında Persona Non Grata ilan etmişti.
- Seven Years in Tibet filminin gösteriminden sonra Brad Pitt hakkında, Çin’i eleştiren bu filmdeki rolünden ötürü Çin hükümeti tarafından Persona Non Grata ilan edilmişti. Brad Pitt’in Persona Non Grata kararı 2014 yılında kaldırıldı.
- Miley Cyrus, gözlerini elleri ile çekerek bir fotoğraf çekilmiş ve bu poz Çin hükümeti tarafından ırkçılık olarak değerlendirilip Cyrus hakkında Persona Non Grata kararı verilmiştir.
- 2020’de şaibeli bir seçime imza atan Belarus Başkanı Lukaşenko da birçok devlet tarafından Persona Non Grata kararıyla protesto edilmişti.