17 Ağustos depreminde en çok can kaybının olduğu İstanbul Avcılar’da kentsel dönüşümde önemli bir yol kat edildi. Depreme karşı sağlam yapılar oluşturma hedefiyle başlatılan proje sonucunda 18 ayda bin 325 bina, 12 bin 105 bağımsız birim kentsel dönüşüme girdi. Böylelikle 37 bin 902 kişi olası bir depremin yaratacağı hasardan kurtarılmış olduKentsel dönüşümün önündeki engelleri ortadan kaldırarak, hızlı bir ilerleme sağlanan bu projenin mimarı ise Türkiye’nin ilk engelli belediye başkanı Avukat Turan Hançerli.
Avcılar Belediye Başkanı Hançerli, “Avcılar Modeli olarak patentini aldığımız uygulamayı, 1.5 yıl önce projelendirdik. Konut sahiplerini uzlaştırdık, uygun finansman bulduk ve güvenilir bir sistem inşa ettik. Müteahhitin parasını kesin almasını sağlayan bir yapı oluşturduk. Vatandaşın da müteahhit parayı alıp kaçar korkusunun önüne geçtik. Modeli yerinde, güvenli ve hızlı bir şekilde hayata geçirdik. Türkiye’nin birçok yerinde incelenen model, üç farklı ilçede uygulamaya geçiriliyor. Patentli bir model olmasına rağmen korumaya almadık, kullanılması için isteyen herkese açtık” diyor.
Engelleri kaldıran mücadele
Başkan Hançerli, deprem riski taşıyan binaları yenileme projesinde kanuni düzenlemelerden apartman sakinleri arasındaki sıkıntılara varana kadar dönüşümün önündeki tüm engelleri kaldırarak ilerlediklerini söylüyor. Sorunlara karşı üretilen çözümlerle bir dizi operasyon adım adım hayata geçirildi.
“Hayat Kurtarma” adıyla başlatılan kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü kuruldu, Deprem Risk Yönetimi ve Eylem Plan Çalıştayı yapıldı. Yenilenme durumunda hak kaybına neden olacağı için sorun çıkan riskli binalara ilişkin imar planı değişikliği teklifi hazırlandı. Teklifin İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar Komisyon’unda beklemesi üzerine Başkan Hançerli, aylarca süren bir oturma eylemi başlattı. Mücadele sonunda İBB Meclisi’nden geçen imar planı değişikliğiyle vatandaşların hak kaybına uğramadan binasını yenilemesinin önü açılmış oldu.
Tüm bu çalışmaların sonucunda kentsel dönüşüm süreci modelinin ortaya çıktığını söyleyen Hançerli, “Binasını yenilemek isteyen vatandaşa sürecin her aşamasında destek olan bir model oldu. Bu sayede kentsel dönüşüm yasasından faydalanmak isteyen vatandaşların sayısı büyük oranda artış gösterdi” diye konuşuyor.
Uzlaşma daveti yapıldı, sorunlar çözüldü
Avcılar Modeli, üç temel soruna çözüm üreterek hayata geçirildi. “Kentsel dönüşümde en büyük sorunlardan biri vatandaşın geçmişinin, köklerinin olduğu mahalleden koparılıp bambaşka bir yere göç ettirilmek istenmesiydi. Vatandaşın mutlu olduğu yöntemin yerinde kalması olduğunu gördük ve binasını yenilemede onu mutlu edecek formüller ürettik” diye konuşan Hançerli, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Dönüşüm amacıyla polis ve zabıta zoruyla yapılan yıkımı ya da yapıyı kullanma yasağı gibi formülleri rafa kaldırdık. İmar sorununu çözdükten sonra vatandaşa dönüşüm için yol gösterici ve uzlaşma sağlamayı temel alan AVBEL adıyla bir şirket kurduk. Apartman sakinlerini davet ederek aralarında uzlaşma sağlayacak girişimlerde bulunduk. Bu uzlaşma daveti sakinlerin birlikte hareket etmesinin önünü açtı.”
Mülk sahiplerini kentsel dönüşüm konusunda bilgilendiren AVBEL, uzlaşma görüşmelerinin başlatılması ve talep toplama sürecini de yönetiyor. Kat malikleri ve müteahhitler arasındaki uzlaşmanın sonuçlandırılmasını da sağlıyor. Sözleşmelerin, finansal sürecin ve projelerin yönetimi ile beraber takibini yaparak raporlamasını sağlıyor.
REKABETÇİ PİYASA İLE FATURA DÜŞTÜ
Başkan Hançerli dönüşüm faturasının minimum seviyede oluşması amacıyla farklı uygulamaları devreye aldıklarını söylüyor ve ekliyor: “Biz müteahhitlere şunu dedik; inşaatları yapmak için kredi almak zorunda değilsiniz, satmak için de beklemeyeceksiniz. Yapıp paranızı alacaksınız. Böylelikle maliyetleriniz düşecek. Müteahhitlerden olumlu tepki geldi. Serbest piyasa koşullarında rekabetçi bir şekilde gerçek fiyat ortaya çıktı. Belediye harç ücreti almadık. Bankalarla özel anlaşma yaptık. Sistemin önünü tıkayan bir başka finansal engel olan kentsel dönüşüm faiz destekli kredinin 125 bin liradan 200 bin liraya çıkması için çalışma yaptık. Tüm bunların sonucunda vatandaş, 100 metrekare için 200 bin lira ödeyerek depreme dayanıklı bir konuta sahip oldu.”
KDV İNDİRİMİNE TAM DESTEK
Kentsel dönüşümde KDV oranının yüzde 18’den 1’e indirilmesi de maliyetlerin düşmesinde etkili oldu. Bu kararın alınmasında etkin bir mücadele yürüten Hançerli, “Bir kararname hazırladık ve tüm milletvekillerine gönderip destek istedik. Parti ayırmaksızın yoğun destek aldık. Bu katkılar sayesinde Cumhurbaşkanımız imzaladı ve KDV düştü. KDV indiriminin gelir kaybı yaratacağı gibi bir algı vardı. Oysa dönüşüm olmazsa gelir olmaz. Çark dönerse gelir de oluşur. Kurumlar vergisi gelirleri de istihdam da artar. İndirilmesiyle birlikte şimdi daha çok bina dönüşüme giriyor. Kazan-kazan durumu oldu” diyor.