16 milyonluk İstanbul’a ilişkin korkutan veriler, Türkiye’nin önündeki en acil gündemin deprem olduğunu çarpıcı verilerle hatırlattı. 20 yaş üstü 817 bin, 40 yaş üstü 262 bin bina var.
Gölcük felaketinin ardından geçen 20 yılda binalarda sigorta oranı 3’te 1’lere bile ulaşmadı. Yapıların yalnızca yüzde 5’i güçlendirme gördü.
Dokuz Eylül Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir’in “30 yıl denilen süre 10 yıla düştü. İstanbul için zaman geçtikçe daralıyor” uyarısı depremin kapıda olduğunu bir kez daha gösterdi.
16 milyon kişinin yaşadığı metropoldeki yapıların durumu ise tehlikenin boyutunu büyütüyor. Deprem Güçlendirme Derneği (DEGÜDER) Başkanı Sinan Türkkan, İstanbul’da 2000 ve öncesi yapılan bina sayısının 817 bin 339 olduğunu belirtti.
RİSKLİ YAPILARDA 3.5 MİLYON KİŞİ YAŞIYOR
Türkkan “Bunlardan 3 milyon 270 bini konut. 1980 ve öncesi olan binalarda 3.5 milyon insan yaşıyor” dedi. DASK verilerini işaret eden Türkkan, 1999 depreminden sonraki 20 yılda Türkiye’deki sigortalı konut sayısının ancak yüzde 50’yi bulduğunu belirtti.
İstanbul’da 20 yaş üstü 3 milyon 270 bin konutun sadece 1 milyonunun sigortalı olduğunu vurgulayarak “Vahim olan bu binaların yalnızca yüzde 5’lik kısmına güçlendirme desteği yapılması” dedi.
Türkiye’nin kalbi İstanbul’da yaklaşan büyük depreme rağmen istenilen adımlar atılmış değil. Şehirde 20 yaş üstü 817 bin, 40 yaş üstü ise 262 bin bina var. Binalarda sigorta oranı 3’te 1’lere bile ulaşmamışken güçlendirme oranı ise sadece yüzde 5’lerde.
RİSK TESPİTİ NASIL YAPTIRILIR?
Öte yandan bina Risk Tespiti yaptırmak için kat sahiplerinden birinin veya kanuni temsilcisinin müracaatı ile de tespit yapılabiliyor. Riskli binaların tespiti için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan lisans almış kurum ve kuruluşlara tapu ve kimlik fotokopisi ile başvurmak yeterli oluyor.
Lisanslı kurum ve kuruluşları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlükleri’nden öğrenebilirsiniz.
Tespit başvurusundan sonra lisanslı kurum ve kuruluşlar, belli bir ücret karşılığında bina risk raporu hazırlıyor. Bu rapor, 7 gün içinde belediyeye gönderiliyor.
İnceleme sonucunda riskli olduğu belirlenen binalar, 10 iş günü içinde Altyapı Kentsel Dönüşüm İl Müdürlüğü’ne ve Tapu Müdürlüğü’ne yazılı olarak bildiriliyor. Binaya ‘riskli yapı’ şerhi işleniyor ve ev sahiplerine tebligat gönderiliyor.
RİSK TESPİTİ İÇİN NEREYE BAŞVURULACAK?
Riskli bina ihbarı için Bakanlık tarafından bir telefon hattı kuruldu. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı-Tapu Kadastro Çağrı Merkezi ALO 181’e konu hakkında her türlü görüşü iletebiliyor.
EVİNİZ RİSKLİ ÇIKARSA NE OLACAK?
Belediyenin yaptığı çalışmalar sonrasında oturduğunuz bina ‘riskli bina’ olarak belirlendiyse 15 gün içerisinde bu duruma itiraz etme hakkınız bulunuyor.
Yapılan incelemeler sonrasında bina riskli değilse koyulan şerh kaldırılıyor. Öte yandan binanın güçlendirilmesi mümkünse 60 gün içerisinde hak sahiplerine bu durum tebliğ ediliyor.
Eğer bina için kesin yıkım kararı çıktıysa Bakanlık harekete geçerek yıkım işlemini tamamlıyor.
13 ADIMDA RİSKLİ BİNA TESPİTİ VE KENTSEL DÖNÜŞÜM
— Bakanlığa müracat
— A.R.A.D.D. sisteminden veri girişi
–Teklif dosyasını inceleme (Sorumluluk, Bakanlık tarafından incelenir. Eğer uygun değilse, revize edilmek üzere iade edilir ya da ilgili makama resmi yazıyla iletilir)
— Teklif dosyasının Cumhurbaşkanlığına sunulması
— Resmi Gazete’de ilan edilmesi
— Projeyi yürütecek idarenin belirlenmesi (Eğer proje Bakanlık tarafından gerçekleşecek ise 6306 sayılı Kanun kapsamında Hazineye ait taşınmazların Bakanlığa tahsis işlemleri yapılacak. Eğer proje ilgili idare veya TOKİ’ye yetki devredilmesi tarafından gerçekleşecek ise Hazineye ait taşınmazlar idareye devredilecek.
— Kaynak tahsisi (Tahsis edilecek veya aktarılacak kaynak miktarına göre Makam Olur’u alınır ve ödemeye ilişkin Daire Başkanlığa iletiliyor)
— Planlama, projelendirme (Her tür ölçekteki plan ve projeler onanmak üzere Mekansal Planlama Genel Müdürlüğe iletilir)
— Uzlaşma (Bakanlıkça yürütülen uygulamalarda, proje bazında hak sahipler ile yapılacak sözleşme ve anlaşmaların şartları belirlenir, onaylanmak üzere Bakanlık Makamına sunulur)
— Tahliye ve yıkım
— Yapım süreci
— Kat irtifakı ve tapu işlemleri
— Kat mülkiyetinin Tesisi
KENTSEL DÖNÜŞÜM KİRA YARDIMI NASIL ALINIR?
Bu yardımın alınabilmesi için öncelikle mal sahibi veya kiracının bulunduğu yapının, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından riskli bulunması gerekir.
Bu tespitten sonra yapı tahliye edilip yıkıma başlanır ve yerine kentsel dönüşüm kapsamında yeni yapı inşa edilir.
Ancak bu süre içinde riskli yapıda bulunan mal sahibi ve kiracıların başka bir yerde bulunmaları gerekir. Bu yüzden de kira yardımı yapılır.
KENTSEL DÖNÜŞÜM KİRA YARDIMI BAŞVURUSUNDA İSTENEN BELGELER
— Nüfus cüzdanı fotokopisi,
— Kira yardımı başvuru formu,
— Kat malikinin yıkılan yapıda kaldığını gösterir, adres teyit niteliğinde imzalı ikametgâh belgesi,
— Yapının tapu belgesi ve tapu kaydı,
— Riskli yapıya ait tespit raporu,
— Arsa payı olan tapularda emlak vergi beyannamesi,
— Kat malikine ait ödenmiş fatura,
— Yıkılan yapıya ait gerekli olan form,
— Kamu Bankalarına Ait (IBAN) Numarasını Gösteren Hesap Cüzdanı Fotokopisi (Mümkün olması halinde Ziraat Bankası ve Halk Bankası)
İNTERNET ÜZERİNDEN KİRA YARDIMI BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
Kira yardımı başvuru ve sorgulama işlemleri e-Devlet üzerinden yapılabiliyor. Yukarıdaki bağlantıya tıklayarak e-Devlet’e kimlik numaranız ve şifrenizle giriş yapmanız gerekiyor.
Ayrıca ihtiyaç sahiplerine kira yardımı yapılıyor. Gerekli şartları taşıyan kişiler, yapılan yerinde incelemeler sonucunda kira parası alabilmektedir.
Başvurular Kaymakamlık ve Valilikler bünyesinde bulunan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları’na yapılmaktadır.
Kira yardımı ve diğer yardımlardan yararlanılabilmesi için, yardıma muhtaç şahısların bireysel başvuruları gerekmektedir.
Ancak belediyeler tarafından bu kişilerin tespiti ile şahısların başvurması gibi bir şart aranmaksızın da yardım yapılabilmesi mümkün olmaktadır.
HANGİ İLDE NE KADAR KİRA YARDIMI ÖDENİYOR?
Bakanlıkça verilen kira yardımı tutarları ve illeri şöyle:
715 TL: Artvin, Bilecik, Bingöl, Bolu, Burdur, Çankırı, Erzincan, Gümüşhane, Hakkari, Kırşehir, Nevşehir, Sinop, Tunceli, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis
810 TL: Amasya, Bitlis, Edirne, Giresun, Isparta, Kars, Kastamonu, Kırklareli, Muş, Niğde, Rize, Siirt, Uşak, Yozgat, Aksaray, Şırnak, Osmaniye, Düzce
905 TL: Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Çorum, Elazığ, Kütahya, Ordu, Sivas, Tokat, Zonguldak, Batman, Çanakkale
995 TL: Aydın, Balıkesir, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, Mersin, Kayseri, Kocaeli, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Sakarya, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Van
1.082 TL: Adana, Antalya, Bursa, Konya
1.150 TL: Ankara, İstanbul, İzmir
İLLERE GÖRE TAŞINMA YARDIMI
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı üzerinden kiracılara kira yardımı desteği yanı sıra taşınma parası da ödeniyor.
Adana, Antalya, Bursa ve Konya illerinde ise kentsel dönüşüm kira yardımı 2.170 lira olarak uygulanıyor.
Aydın, Balıkesir, Denizli, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, Mersin, Kayseri, Kocaeli, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Sakarya, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde ise kentsel dönüşüm taşınma desteği 1.990 lira olarak ödeniyor.
Adıyaman, Afyonkarahisar, Ağrı, Çorum, Elazığ, Kütahya, Ordu, Sivas, Tokat, Zonguldak, Batman, Çanakkale illerinde 1.810 lira olarak uygulanan söz konusu rakam Amasya, Bitlis, Edirne, Giresun, Isparta, Kars, Kastamonu, Kırklareli, Muş, Niğde, Rize, Siirt, Uşak, Yozgat, Aksaray, Şırnak, Osmaniye, Düzce illerinde 1.620 lira olarak hak sahiplerinin hesaplarına yatırılıyor.