Sıklıkla arsa ve arazi üzerinde bina inşa edilmesi işlemlerinde ya da var olan bir binanın yeniden yıkılması arsa haline geri dönüştürülmesi işlemlerinde kullanılan bir terimdir.
Kısaca ifade edilmek istendiğinde tapu dairesinde mevcut bir yapının görünen yapısının değiştirilmesi ve tekrar tescillenmesi işlemine verilen addır. Örneklemek istendiğinde arsa sahibi bir kişinin arsası üzerine bina yatırması halinde tapusunu arsadan binaya dönüştürmesi gerekir. Bu işlem verilen addır.
Cins tashihi tapuda kayıtlı olan varlıkların değişmesi halinde zorunlu olarak yapılması gereken bir işlemdir. Bir arsanın üzerine bina yapılması halinde tapuda arsa olarak kayıtlı olan yapının bina tapusu olarak düzenlenmesi gerekir.
Kat mülkiyet kanununda da yer alan bir durumdur. Cins tahsisi işleminin yapılmaması halinde 5744 sayılı kanunda yer alan 7 maddeye istinaden bina içerisinde bulunan kat maliklerinin her biri 1.000 TL para cezası ödemekle yükümlü tutulmaktadır. Zorunlu deprem sigortasının yapılması da her bir kat sahibine aittir.
Cins tashihi işlemi nasıl yapılır?
Cins tashihi yapılmak istendiğine nereye başvurulması gerektiği bilinmelidir. Öncelikle teknik bir durum söz konusu olmasından kaynaklı Tabu kadastro müdürlüklerine başvurulması gerekir. Daha sonrasında da tescil işleminin yapılmasa sürecinde tapu müdürlüklerine de başvuru yapılması zorunludur.
Başvuru işlemlerinde gerekli olan belgeler bulunmaktadır. Taşınmaz mala ait olan tapu senedi ilk sırada gelir. Tapu senediyle birlikte tapu kayıt örneği de verilmelidir. Bu iki belgenin olmaması halinde malın ada ve parsel numarasının beyan edildiği belgenin ibraz edilmesi gerekmektedir.
Taşınmaz mal sahibinin fotoğrafı da istenilen belgeler arasındadır. Fotoğraflı nüfuz cüzdanı ve temsil belgesi de belgeler arasında olması gereken önemli evraklardır.
Yapısız olarak tapusu alınan malların değişikliğinin yapılmak istenmesi halinde de yapı kullanma izin belgesi de eklenmelidir. Bu belgenin olmaması halinde işlemin yapılmasının talep edildiği belediye valilik yazısı belgeler arasına eklenmelidir.
Başvuru işlemi öncelikle kadastro müdürlüğüne yapılmalıdır. Buradan alınan tescil bildirimi tapu sicil müdürlüğüne iletilmelidir. Son olarak tapu sicil müdürlüğü tarafından gerekli işlemler yapılmakta belgeler incelenmekte ve tescil işlemi gerçekleşmektedir.
İşlemler sırasında alınacak tüm bedeller kanunlar nezdinden beyan edilmektedir. 492 sayılı harçlar kanununa göre;
1983 yılının Ocak ayından önce yapılan ve iskânı alınmış olan inşaatlara yönelik emlak alım vergisinin ödenmesi halinde ve bunun beyan edilmesi durumunda tahsis harcı alınmamaktadır.
1983 yılının Ocak ayından sonra tapu siciline kayıt edilen ve sonrasında arazi üzerinde tekrar inşa edilme durumunun oluşması halinde 13/a pozisyonuna dahil olan binde 10 ve sosyal mesken durumunda olan binalar için 13/b pozisyonunda olan binde 5 oranındaki harçların tahsil edilme durumları söz konusudur. Bu harçların ödenmesi durumunda ve beyan edilmesiyle birlikte eğitime katkı payı tahsil edilmeden işlem yapılmaktadır.