Son yıllarda yalnız yaşama oranları dünya genelinde hızla artarken, bilim insanları bu yaşam biçiminin insan sağlığı ve davranışları üzerindeki etkilerini daha yakından incelemeye başladı. University College London (UCL) ve Harvard Sağlık Enstitüsü tarafından yapılan çalışmalar, yalnız yaşamanın hem biyolojik hem de psikolojik bir dizi değişikliği tetiklediğini ortaya koyuyor. Uzmanlara göre bu değişimler herkes için olumsuz olmak zorunda değil; ancak davranış ve sağlık alanında belirgin sonuçlar yaratıyor. İşte araştırmalara yansıyan 5 önemli bulgu…
1. STRES SEVİYELERİNDE BELİRGİN ARTIŞ
UCL’nin 2023 yılında 7.500 yetişkin üzerinde yaptığı araştırmaya göre, uzun süre yalnız yaşayan kişilerde kortizol yani stres hormonu daha yüksek seyrediyor. Uzmanlar, sosyal temasın azalmasının beynin “tehdit algısını” artırdığını ve bunun fiziksel stres yanıtlarını tetiklediğini belirtiyor.
2. UYKU DÜZENİNDE BOZULMALAR
Harvard Tıp Fakültesi’nin yürüttüğü bir çalışmada, yalnız yaşayan bireylerin uyku süresi ve uyku kalitesinin sosyal olarak daha bağlı yaşayanlara göre daha düşük olduğu saptandı. Araştırmacılar, gece yalnız kalmanın psikolojik bir “tetikte olma” hali yarattığını ve bunun bölünmüş uykuya neden olduğunu söylüyor.
3. YEME ALIŞKANLIKLARININ DEĞİŞMESİ
Finlandiya Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün çalışmasına göre yalnız yaşayan yetişkinler, ortak yemek rutinlerinin olmaması nedeniyle daha düzensiz besleniyor. Araştırmalar, özellikle evde tek başına yaşayanların daha az sebze ve daha fazla hazır gıda tüketme eğiliminde olduğunu gösteriyor.
4. SOSYAL BECERİ VE DUYGUSAL İFADE GÜCÜNDE ZAYIFLAMA
Stanford Üniversitesi tarafından yürütülen davranışsal gözlem çalışması, uzun süre yalnız yaşayan bireylerde duygusal ifade ve sosyal iletişimde hafif bir geri çekilme olduğunu ortaya koydu. Uzmanlar bunun, sosyal pratiğin azalmasından kaynaklanan doğal bir sonuç olduğunu, ancak kalıcı hale gelmeden destekle aşılabileceğini belirtiyor.
5. BAĞIŞIKLIK SİSTEMİNDE ZAYIFLAMA RİSKİ
Ohio State University’nin 2022 tarihli araştırması, yalnızlık algısının bağışıklık sisteminde inflamasyon belirteçlerini artırdığını gösterdi. Araştırmacılar, yalnız yaşamanın tek başına bir risk faktörü olmadığını ancak yalnızlığın kişi tarafından negatif bir duygu olarak deneyimlenmesi halinde bağışıklığı olumsuz etkilediğini ifade ediyor.
TÜRKİYE’DE YALNIZ YAŞAMA ORANLARI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2024 yılına ait “İstatistiklerle Aile” verilerine göre, tek kişilik hane halklarının oranı yüzde 20 seviyesine yükseldi.
Aynı dönemde, ülke genelinde yalnız yaşayan bireylerin sayısının 5 milyon 300 bin seviyesini aştığı bildiriliyor.