İstanbul’da taksi sorunu gittikçe kronik bir hal almaya devam ediyor. Pazar ve kamuoyu araştırmalarıyla bilinen uluslararası danışmanlık şirketi EY Türkiye, taksi sorununa yönelik kapsamlı bir rapor yayımladı. EY Türkiye Kamu Sektörü Danışmanlık Hizmetleri Şirket Ortağı Kerem Kaçar tarafından açıklanan rapora göre, İstanbul’un taksi ekosistemi arz-talep dengesizliğiyle karşı karşıya.
EY Türkiye’nin raporunda, son 34 yılda İstanbul’un nüfusunun iki katına, turist sayısının ise 10 katına çıktığı, aynı dönemde taksi sayısında sadece yüzde 17 oranında arttığı kaydedildi. Buna göre, İstanbul’da 1990 yılında nüfus 7,3 milyon iken bu sayı 2024’te yüzde 115 artışla 15,7 milyona, turist sayısı da 1,9 milyondan yüzde 879 artışla 18,6 milyona yükseldi.
Korsan taksici yaygınlaşıyor
Aynı dönemde taksi sayısı ise sadece yüzde 17’lik artışla 17 bin 395’ten 20 bin 311’e çıktı.
Bu durum, şehrin taksi talebine yeterli arzı sunamadığını ve korsan taksi kullanımının yaygınlaştığını gösteriyor. Vatandaşların yüzde 86’sı taksi bulmakta zorlandığını belirtirken, yüzde 33’ü her zaman taksi bulamama sorunu yaşadığını ifade ediyor. Rapora göre, İstanbul’da 1000 kişiye düşen taksi sayısı 1,3 olurken, bu rakam Moskova’da 14,7, Singapur’da 16,2, Londra’da 8,2, New York’ta ise 6,3.
Böylece İstanbul 1.000 kişiye düşen taksi sayısının, benzer dünya metropollerinin ortalamasından neredeyse 7,5 kat daha az olduğu ortaya çıktı.
Yüksek ücret şikayet konusu
Rapora göre, İstanbul’da günde ortalama 36 yolculuk yapan taksiler, yıllık 47,8 milyar TL gelir üretiyor. Ancak mevcut sistemde en dikkat çeken sorunlardan biri taksi plakalarının bir yatırım aracı haline gelmesi.
EY Taksi Deneyimi Vatandaş Anketi’ne göre, katılımcıların yüzde 24’ü halihazırda paylaşımlı araç hizmetlerini kullanırken, yüzde 20’si ise bu hizmetleri denemek istediğini ifade ediyor. Paylaşımlı araç hizmetini tercih edenler, başlıca nedenler olarak araç bulma kolaylığını (%38), uygun fiyatı (%23) ve güvenliği (%20) sıralıyor. Araştırmaya göre, İstanbul’da 20 bin 311 taksi ve 40 bin 622 taksi sürücüsü bulunuyor. Taksi hizmetleri, hem yerli hem de yabancı yolcular açısından çeşitli sorunları da barındırıyor.
Turistlerin yüzde 50’den fazlası taksi sürücülerinin yüksek ücret talep ettiğini, uzun rotalar kullandığını ve yabancı dil bilmeyen sürücüler nedeniyle zorluk yaşadığını belirtiyor. Yerli yolcular ise kaba davranışlar (%64) ve kısa mesafede yolcu almama (%54) sorunlarından yakınıyor. Taksi sürücülerinin yüzde 30’u dijital uygulamaları kullandığını ve yolculukların yüzde 55’inin bu platformlar aracılığıyla gerçekleştirildiğini belirtiyor. Ancak, uygulamalardaki komisyon oranları ve sabit ücret politikaları hem yolcular hem de sürücüler için sorun oluşturuyor.
Dönüşüm için 5 temel adım
EY raporuna göre, İstanbul’un 2027, 2030 ve 2035 hedefleri doğrultusunda daha organize ve dijital bir taksi ekosistemi yaratılması öngörülüyor. Dönüşüm için önerilen beş temel adım şu şekilde:
Yeni taksiler ve operasyonel standartlar: UKOME tarafından onaylanan 2.500 yeni taksinin hizmete sunulması ve dijitalleşme gerekliliklerinin belirlenmesi.
2- Mevzuat düzenlemeleri: Rezervasyonlu Bireysel Taşıma (RBT) aracıları için mevzuat hazırlıklarının başlatılması.
3- Dinamik fiyatlandırma: Dijital taksilerde fiyatlandırma sisteminin dinamik hale getirilmesine yönelik karar taslağının sunulması.
4- Taksi şirketleşmesi: Taksi hizmetlerinin daha profesyonel hale gelmesi için taksi şirketlerinin kurulmasının teşvik edilmesi.
5- Gelir takibi ve vergilendirme: Dijital platformlar üzerinden gelirlerin takip edilmesi ve vergilendirme sisteminin güçlendirilmesi