Perakende sektöründe markalar ile alışveriş merkezleri (AVM) arasındaki ‘fahiş kira’ çekişmesi devam ederken, organize perakende sektöründen ‘ortak alan giderleri’ konusunda da itiraz geldi. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, AVM yönetimlerinin ortak alan giderlerinde şeffaf olmadığını söyleyerek “Tek malik var, kiracıların yönetimde hiçbir söz hakkı yok. Ne kadar gider nereye ödendi bilmiyoruz” dedi. Ortak alan giderlerinde suiistimal olduğunu savunan Öncel, “Harcama kararı veren başka, harcayan başka, ödeyen başka. Önümüze bir rakam konuyor ‘ödeyin’ deniyor. Genel giderleri ayın 5’ine kadar ödüyoruz AVM, genel ödemeleri ay sonunda yapıyor. Aradaki zaman farkında faiz geliri elde ediliyor” iddiasında bulundu.
“Ticaret Bakanlığı denetlesin”
Ortak alan giderleri için ortalama bir maliyet çıkaran Öncel, şu bilgileri verdi: “Mağaza başına ortalama aylık genel gider 225 TL civarında. 14 milyon metrekare kiralanabilir alan ile çarpınca 37.8 milyar TL yıllık genel gider ödüyoruz. Yani aylık 700 milyon TL fazladan genel gider ödüyoruz. Bu 14 milyon metrekarede aylık en az metrekare başına 50 TL suiistimal var.”
Bu noktada MOBİLİUM Alışveriş Merkezi’ni örnek gösteren BMD Başkanı Öncel, “Maliyet kalemleri yüzde 85- 90 aynı olan MOBİLİUM’da ortak alan giderleri metrekarede 20 TL. 110 kat genel gider farkı var. Genel giderler açıklansın mağazalara ne kadar bölündüğünü bilelim” dedi. Dertlerinin AVM’lerle kavga değil şeffaflık olduğunu dile getiren Öncel, Ticaret Bakanlığı’na denetim çağrısı yaptı.
Markalı perakendede ‘mahşerin 3 atlısı’
Markalı perakende sektörünün temel şikayet konularını fahiş kira talebi, şeffaf olmayan genel giderler, referans fiyat uygulaması, turist alışverişindeki azalma, ticari kredilere erişim güçlüğü ve yüksek faiz, enerji giderleri şeklinde sıralayan Sinan Öncel, “Bunlar arasında mahşerin üç atlısı; fahiş kira, ortak giderler ve referans fiyat uygulaması” dedi. Bu yılın ilk 4 ayında kartlı harcamalarda turist satışlarının yüzde 4.3 düştüğünü kaydeden Öncel, “Turist alışverişi toplam ciroyu yukarı zıplatan, 6-7 kat fark yaratan harcamalar. Bunun düşmesi de perakendeci açısından büyük sıkıntı” diye konuştu. Ekim 2023’te üyeler arasında yaptıkları ankette en büyük şikayetin yüzde 89 ile fahiş kira artışı olduğunu aktaran Öncel, yüzde 300 ila 400 arasında artış talebi geldiğini belirtti.
Markaların AVM’lere sabit kira dışında ‘ciro kirası’ da ödediğini hatırlatan Sinan Öncel, sözlerine şöyle devam etti: “100 bin TL’lik kiranın 160 bin TL olması gerekirken bugün 400 bin TL kira isteniyor. Kabul etmezsen uyarlama davası açıyor. 2 milyon TL ciro yapan bir marka 200 bin TL de ciro kirası ödüyor. Ciro kirası varsa uyarlama davası açamazsanız. Biz zaten uyarlıyız. Ciro kirasının olduğu bir ekonomide uyarlama davası açılamaz diye düzenleme yapılması gerekiyor.”
Markaların AVM’lerde çok ciddi yatırımlar yaptığını dile getiren Öncel, bu nedenle çıkmayı göze alamayacağını söyledi. Öncel, “Mayıs 2022’de TÜİK verilerine göre 10 bin TL olan kira enflasyon oranında artsaydı 26 bin 660 TL, döviz bazında artsaydı 21 bin 799 TL olacaktı. Yani 21 bin ila 26 bin TL arasındaki farkı biz fazla kira olarak ödemişiz” yorumunu yaptı. Sektörün başka bir sıkıntısının da hammaddedeki referans fiyat uygulaması olduğunu anlatan Öncel, “Referans fiyat meselesi çözülmeden enflasyon sorunumuz çözülmez. 4 dolarlık bir ürünün referans fiyatı 10 dolar. Maliyetleri belli bir noktaya kadar sübvanse edebiliriz ama fiyatları artırmak durumunda kalıyoruz” dedi.
‘Uyarlama davaları yeni kiracı için açılıyor’
BMD Yönetim Kurulu Üyesi ve Roberto Bravo Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kamar, son iki yıldır Türkiye’de enflasyon fırsatçılarının hortladığını söyleyerek AVM kiralarındaki artışa atıfta bulundu. Kiraların enflasyon ve yasal sınırda artması gerektiğini dile getiren Kamar, “Uluslararası hiçbir pazarda böyle bir uygulama yok. Özellikle ‘uyarlama’ davaları yeni kiracılar getirmek için açılıyor” dedi.