“Tahkim” ya da “arbitraj”, taraflar arasındaki bir anlaşmazlığı çözmek için dışarıdan bir hakeme başvurmayı içeren alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Tahkim, genellikle mahkeme sürecine göre daha hızlı, özel ve esnek bir çözüm sunar. Tahkim, özellikle uluslararası ticaret ve yatırım anlaşmalarında yaygın olarak kullanılır.
Tahkim süreci genellikle şu adımları içerir:
1. Anlaşmanın Yapılması:
Tahkim süreci genellikle taraflar arasında önceden yapılan bir sözleşme ile başlar. Taraflar, olası bir uyuşmazlık durumunda tahkim yolunu seçmeyi kabul eden bir madde içeren bir sözleşme imzalarlar.
2. Tahkim Heyeti Seçimi:
Uyuşmazlık taraflar arasında tahkim heyeti (arbitrator) seçer. Taraflar, genellikle anlaşmazlığın doğasına ve karmaşıklığına uygun uzmanlık alanında deneyime sahip bir ya da daha fazla tahkimci seçer.
3. İddiaların Sunulması:
Her taraf, iddialarını ve savunmalarını yazılı olarak tahkim heyetine sunar. Bu belgeler, delillerle birlikte uyuşmazlığın tüm yönlerini içerir.
4. Duruşmalar ve Deliller:
Tahkim heyeti, tarafların argümanlarını dinler ve sunulan delilleri değerlendirir. Taraflar, tanıkları ve uzmanları duruşmalarda ifade vermesi için çağırabilirler.
5. Karar Verme:
Tahkim heyeti, tarafların iddialarını ve delillerini değerlendirdikten sonra bir karar verir. Bu karar bağlayıcıdır ve taraflar genellikle mahkemeye başvurma hakkına sahip değillerdir.
6. Kararın Uygulanması:
Tahkim heyetinin verdiği karar, ulusal ve uluslararası hukuk kurallarına uygun olarak uygulanır. Taraflar, tahkim kararını yerine getirmekle yükümlüdürler.
Tahkim süreci, taraflar arasındaki gizliliği korurken, mahkemelere kıyasla daha hızlı ve esnek bir çözüm sağlar. Ayrıca, uluslararası ticarette ve karmaşık ticari anlaşmalarda uyuşmazlık çözümü için yaygın olarak tercih edilir. Tahkim kararları genellikle uluslararası olarak da tanınır ve uygulanır.
7. Avantajlar:
a. Esneklik:
Tahkim süreci, tarafların kendi kurallarını ve prosedürlerini belirleme esnekliğine sahiptir. Bu, uyuşmazlık durumuna ve tarafların ihtiyaçlarına göre özelleştirilmiş bir çözüm sunar.
b. Uluslararası Uygulanabilirlik:
Tahkim kararları genellikle uluslararası olarak tanınır ve uygulanır. Bu, uluslararası ticarette daha karmaşık ve çapraz sınırlarla ilgili anlaşmazlıkları çözmek için ideal bir yöntem yapar.
c. Gizlilik:
Tahkim süreci gizli tutulabilir. Bu, tarafların uyuşmazlıkla ilgili bilgileri kamuoyundan ve rakiplerden gizli tutma ihtiyacını karşılar.
d. Uzmanlık:
Tahkim heyeti, genellikle uyuşmazlık konusuyla ilgili uzmanlık sahibi olan kişilerden oluşur. Bu, karmaşık teknik, ticari veya hukuki meseleleri anlamalarını ve doğru bir şekilde değerlendirmelerini sağlar.
e. Hız ve Maliyet:
Tahkim genellikle mahkeme sürecinden daha hızlı sonuçlanır. Ayrıca, bazı durumlarda daha ekonomik olabilir çünkü mahkemelerdeki uzun süren dava süreçleri ve avukatlık ücretleriyle karşılaştırıldığında daha düşük maliyetlerle sonuçlanabilir.
8. Sonuç:
Tahkim, uyuşmazlıkların hızlı, etkili ve adil bir şekilde çözülmesi için güvenilir bir yol sağlar. Ancak, tahkim süreci de bazı dezavantajlar içerebilir, örneğin, bazı durumlarda mahkeme süreçlerine göre daha pahalı olabilir ve bazı ülkelerde tahkim kararlarının uygulanabilirliğiyle ilgili hukuki belirsizlikler olabilir.
Tahkim sürecinin avantajları ve dezavantajları, uyuşmazlık türüne, tarafların ihtiyaçlarına ve yerel yasal düzenlemelere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, taraflar bir uyuşmazlık çözüm yöntemi seçerken dikkatlice düşünmelidirler ve profesyonel hukuki tavsiyeden faydalanmalıdırlar.
İlhan ÇAMKARA / Turk Emlak Haber Ajansı